Avcı ve toplayıcı, kültüre alınmış bitkilerin tarımını yapan ya da evcilleştirilmiş hayvanları yetiştiren yerleşik toplumların aksine, tarım ve hayvancılıkla uğraşmayan, yabani bitkileri toplayıp yabani hayvanları avlayan toplumlardır.

Avcı ve toplayıcı, kültüre alınmış bitkilerin tarımını yapan ya da evcilleştirilmiş hayvanları yetiştiren yerleşik toplumların aksine, tarım ve hayvancılıkla uğraşmayan, yabani bitkileri toplayıp yabani hayvanları avlayan toplumlardır.

Tarımın ve hayvancılığın gelişiminden önce bütün toplumların yaşam tarzı olan avcı ve toplayıcılık, bugün bu uğraşlarla geçimini sağlamayan toplumlarda görülür.

Avcılık daha çok erkeklerce yapılırken, yabani bitki ve meyve toplayıcılık da büyük ölçüde kadın ve çocuklarca yapılmaktadır.

Avcı ve toplayıcı halklar arasında O Du halkı, Asya ve Amerika'daki Eskimo-Aleut halkları, Kızılderililerin Mayalar, Aztekler, İnkalar hariç büyük bir kısmı, Afrika'daki Buşmanlar, Avustralya'daki Avustralya Aborjinleri sayılabilir.

Tarih boyunca göçer oldukları varsayılan salt avcı ve toplayıcı toplulukların tarım yerleşim kurdukları, 2012 yılındaki arkeolojik araştırmalar sonunda ortaya çıkmıştır.

Tarihteki ilk amfitiyatronun Ürdün'ün Faynan Vadisi'nde MÖ 9600 yılı civarında yapıldığı, ayrıca kömünal binaların bulunduğu bir köy de ortaya çıkarılmıştır.

Tarımdan önce yerleşik hayata geçildiğinin ispatı, Neolitik Devrim kavramının yerleşik hayata geçme nedeninin tarım olduğu varsayımının sorgulanmasına da yol açmıştır.

Görsel: Peter Jackson 1970