NEANDERTHALLER 2

NEANDERTHALLER 2

Geçim modelleri

• Kimyasal analizler Neandertallerin ana yiyeceğinin et olduğunu gösterir. Gergedan, geyik, ayı gibi büyük hayvanları da içeren bir avlanma ile bu etleri sağladıkları anlasılmaktadır. Suriye‟de 50.000 yıl öncesine tarihlenen Umm el Tlel yerleĢiminde yabani bir eseğin boynunda mızrak ucu bulunmustur.

• Yabani bitkileri de topladıklarına dair kanıtlar var. Güney Ukrayna‟da Buran Kaya III ve Starosele yerlesmelerinde bulunan 80.000-32.000 yıllık tas mızrak ucu ve kazıyıcılarda ağaç ve diğer organik kalıntılar saptanmıĢtır.

• Yabani tahılları bazen piĢirerek tükettiklerine dair kanıtlar var.

• Cebelitarık‟taki Vanguard ve Gotham mağaralarında 28.000 yıl önce yumusakça, yunus ve balık gibi deniz hayvanlarının tüketildiğini gösteren kanıtlar var.

11

• Bazı Neandertal sitelerinde bulunan kırılmıs ve kesilmis insan kemikleri, yamyamlık yaptıklarını düsündürmektedir. Fransa‟da Moula-Guercy mağarasında, 120.000-100.000 yıllık 78 bireye ait kırılmıs ve kesilmis kemik bulunmustur.

• italya‟da Cerceo mağarasında 57.000 yıllık hasta bir Neandertal kafatasına muhtemelen içindeki beyine ulasmak için bir delik açılmıstır. Daha sonra bu delik genisletilmis ve çentikli kenarlar düzeltilmis ve olasılıkla bir kase gibi kullanılmıstır.

Ateş kullanımı

• Neandertallerin yak. 100.000 yıl önce atesi düzenli olarak kullanmaya basladığına dair çok sayıda kanıt bulunmaktadır. Muhtemelen istedikleri zaman ates yakabiliyorlar ve atesi koruyarak, istedikleri yere tasıyabiliyorlardı

• Neandertallarin kıvılcım çıkartmak için çakmaktaslarını birbirine sürterek ates elde ettikleri sanılmaktadır.

• Yak. 30.000 yıl önce ani bir sekilde ortadan yok olan Neandertallerin soylarının neden ve nasıl tükendiği ile ilgili çok sayıda varsayım bulunmaktadır. Bu varsayımların öne çıkanları sunlardır:

• Neandertallerin ani yok olusları erken modern insanların Avrupa‟ya geldikleri 40.000-30.000 yıl öncesine denk gelmektedir. Bu yeni gelen türün kalabalık nüfusu ve gelismis teknolojik ve sosyal kültürleri ile basa çıkamamıs oldukları varsayılmaktadır.

• Günümüz Avrupa ve Asya insanının DNA‟sının % 1-4‟ü Neandertallerden gelmektedir. Bu bulguya dayanarak iki insan türünün genetik iliĢkiler kurduğu ve nihayetinde Neandertallerin modern insanın gen havuzu içinde asimile olduğu öne sürülmüstür.

• Modern insanlarla girdikleri siddet içeren çatısmalar nedeniyle soykırıma uğradıkları ve ayrıca modern insanın bağıĢıklık kazandığı hastalıklarla basa çıkamadıkları ileri sürülmüĢtür.

• Cinsiyetler arasında is bölümüne gidilmediği için soylarının tükenmesi. Avrupa‟da Buzul Çağı kosullarında yasayan Neandertallerde, hem kadın hem de erkeklerin büyük hayvanları avlamakla uğrasmaları ölüm oranlarını artırmıstır.

• Anatomik farklılıklar ve kosma yeteneğinin modern insanınki kadar iyi olmaması.

• Son buzul çağında iklimin aniden değiserek sıcaklığın çok azalması.

NEANDERTHALLER- SON

Orta Paleolitikte Ölü Gömme, Ritüeller ve Sanat

Birçok Neandertal yerlesiminde ölülerin bilinçli olarak gömüldüğünü düsündüren kanıtlara rastlanmıstır.

Birçok örnekte iskeletler toprağa açılan sığ çukurlara yana doğru gevsek pozisyonda yatırılmıslardır.

Kimi iskeletlerde hematitten yapılan boya izleri görülür.

Çoğu iskeletin yanında bulunan tas aletler ya da hayvan kemikleri, kimi arastırmacılara göre mezar hediyesidir. Ancak bu görüse karsı çıkanlar da var.

Kuzey Irak‟taki ġanidar mağarasında bir erkek iskeletinin üzerinde farklı türde çiçek polenleri saptanmıstır.

Ölülerin bu sekilde özenle gömülü olması Neandertallerin ölümden sonra yasama inanıyor olabileceklerini gösterebilir, ancak buna karsı görüsler de bulunmaktadır. Buluntuların yeniden incelendiği bazı durumlar, bulguların yanıltıcı olabileceğine isaret etmektedir.

Bu itirazı yapanlar “çukur” olarak nitelenen kanıtların aslında su ya da erozyonla olusmus çöküntüler, tas levhalar olarak yorumlananların düsmüs kayalar olabileceğini, mezar hediyesi olarak yorumlanan esyaların normal arkeolojik katmanlarda bulunabileceklerini belirtmektedir. Kırım‟daki Staroselje yerlesimindeki çocuk gömütü incelendiğinde, bunun aslında Orta Paleolitik değil, mağarada bulunan ortaçağa ait bir gömüt olduğu saptanmıstır.

Neandertallerde “kafatası kültü” olup olmadığı da tartısılmaktadır. Tek basına bulunan kafataslarının vücuttan bilinçli olarak ayrıldığı ve özel uygulamalara tabi tutulduğunu düĢünen arastırmacılar vardır. Bu tür buluntulardan biri italya‟da Grotta Guattari mağarasında bulunmustur.

Bir erkek kafatasını çevreleyen taslar ve ayı, geyik gibi hayvan kemikleri ortaya çıkarılmıstır. Kafatası üzerindeki darbeler ve genisletilmis deliğin ritüel bir ölümle ilgili olabileceği ileri sürülmüstür. Ancak Grotta Guattari‟deki kafatası yeniden incelendiğinde insan eliyle yapılmı bir değisiklik isareti bulunamamıs, kafatasındaki deliklerin kemirgenlerce açılmıs olduğuna dair izler saptanmıstır.

15

italya Grotta Guattari mağarasında bulunan kafatası

israil Kebara III‟te bulunan kafatası eksik iskelet

Neandertallerin ritüel davranısları içinde “ayı kültü” olabileceği de sanılmaktadır. isviçre ve Fransa‟daki bazı mağaralarda tasla çevrilmis alan içinde ayı kemikleri konulmus ya da bir çukura tam bir ayı iskeleti bırakılmıstır. Ancak bu düzenlemelerin de kayaların doğal yoldan düsmesi ve kalıntıların hayvanlarca dağıtılmasından kaynaklanabileceği belirtilerek itiraz edenler var.

Bütün bu itirazlara karĢın önemli oranda arastırmacı Neandertallerin ölülerini ritüeller ya da mezar esyaları eslik etsin ya da etmesin bilinçli olarak gömdüklerini düsünmektedir. Çünkü bir dizi etmenin tek basına doğal süreçlerle açıklanması çok zor. Ayrıca Avrupa‟da çok sayıda neredeyse tam iskeletlerin çoğunun tam biçimde bulunurken, tekil kemiklerin çok az olması, birçok yerlesimde ölülerin çukurlara konulması, ve çukurların etrafını çevreleyen tasların bulunmasının rastlantı olması pek olası görülmemektedir.

Orta Paleolitik’te Sanat

Neandertallerin artistik ve sembolik eser yaratma yetenekleri de sorgulanmaktadır. Neandertaller tarafından üretilen, faydacı bir yönü olmayan ve estetik özelliklere sahip buluntular son derece azdır. Bunların çoğu çesitli hayvanların dislerinin ve kemiklerinin perdahlanması, delinmesi ve bazen boyanması ile olusturulan takı esyalarıdır.

Fransa Arcy-sur-Cure yerlesiminde bulunan hayvan dislerinden yapılan takı