Kırgızların Avcılık Geleneği: Salbuurun

                Kırgız tayganı, tazı cinsinden Orta Asya'ya ait bir köpek ırkıdır.

Kırgızların Avcılık Geleneği: Salbuurun

Kırgız Kültüründe Avcılık Geleneği 

Kırgızlar yeni yetişen avcılara hem kartal hem av köpeği ile avlanmayı, tuzak kurmayı ve ok atmayı öğretirlerdi. Bu tür eğitimler birkaç avcının birlikte çıktığı avlar sırasında yapılırdı. Kırgızlarda bu toplu avcılık geleneğine 'Salbuurun' denir. Günümüze kadar yaşatılan bu gelenek, bu günlerde Kırgız milli avcılık oyunu sıfatını taşıyor.

Salbuurun Nedir

Salbuurun, kuşlar (kartal ve doğan), köpekler (taygan), ok ve yay ile avcılık yapma türlerini birleştiren av geleneğidir.

Salbuurun için avcılar gruplar halinde toplanır ve birkaç günlüğüne dağlara ava çıkarlar. Avcılar ava giderken beraberinde en iyi atlarını, av köpeklerini ve kuşlarını alır; hançer, ok ve yay ile kuşanırlar. Bir oyun şeklinde gerçekleşen avcılık sırasında en çok avlayan avcı, salbuurunun en iyi avcısı seçilirken, hayvanlar arasında en keskin gözlü kuş, en hızlı ve güçlü köpek, en dayanaklı at da seçilir ve ödüllendirilir. 

Birkaç gün sürdüğü gibi bir kaç ay da sürebilen salbuurun, avcıların kendilerini geliştirmesi açısından da çok önemlidir. Avcılar av zamanında av kuşları kartal ile doğanın, av köpeği tayganın eğitilmesi ve onların beslenmesi ile ilgili tecrübelerini paylaşırlar. Gündüzleri tüm yeteneklerini kullanarak avcılık yapanlar akşamları büyük bir ateş etrafına toplanır, taş üzerinde et pişirerek av yemeği 'taş kordoyu' yapar ve yaşlı avcılar gençlere avcılıkla ilgili efsaneleri anlatır. 

Kartalla avcılık sanatı

Salbuurun'un en önemli bir parçası olan kartalla avcılık, günümüzde Kırgızistan ve  Kazakistan ülkelerinde, Moğolistan ile Çin'in bazı bölgelerinde geleneksel olarak devam ettiriliyor.  

Kırgızlarda kartalın eğitilmesinden beslenmesine kadar özel ilgilenen insana 'kartala (bürküte) bakan adam manasında 'bürkütçü' denir. Bürkütçüler yavru kaya kartallarını yuvalarından alarak eğitirler. Av kartallarının eğitimi birtakım kurallara dayanmasından dolayı kartalla avcılık, Kırgızlarda bir sanat olarak kabul edilir. Bürkütçüler ayrıca kartallar dışında doğanları da eğitebilirler.

Avcılık için genellikle dişi kartallar tercih edilir. Çünkü dişi kartallar erkek kartallardan daha geniş kanat genişliğine ve daha iyi avlama gücüne sahiptir. Büyük dişi kartallarının kanat genişliği 230 santimetreye, ağırlığı ise 7 kiloya kadar çıkabiliyor. 

Eğitilmiş kartallar çoğunlukla kış mevsimlerinde tavşan ve tilki avlamak için kullanırlar. At üstünde yolculuğa başlayan avcılar, avı gördükleri zaman kartalları avların üstüne salarlar. Kartal ilk denemede avı avlayamazsa tekrar avın üzerine gönderilir. 

Birkaç yıl hizmet veren yaşlı kartallar sahibi tarafından tekrar doğaya gönderilir. Bazen serbest bırakılan kartalların sahiplerine geri döndüğü de olabiliyor.

Kırgız tayganı

Kırgız tayganı, tazı cinsinden Orta Asya'ya ait bir köpek ırkıdır. Tayganların koku alma ve görme duyularının iyi gelişmesi ve hızlı koşması ile avcılıkta, kurt, tilki ve tavşan avlaması için kullanılır. Çünkü onlar iz sürmede ve avın yerin tespit etmede oldukça iyilerdir. 

Kafatasları ve vücut yapısı ince ve narin görünümlü olan bu köpekler, Türkiye'de çok az bulunan Türk tazısının atalarısayılır. Tazıların Anadolu'ya Orta Asya'dan gelen göçlerle birlikte getirildiklerine inanılmaktadır.