Macaristan’da Neolitik Dönem Kültürlerin Genetik Yapısı

Macaristan’da Neolitik (Yeni Taş Çağı) dönemi kültürlerinin genetik yapısını araştıran çalışma neticelendi. Buna göre, antik mezarlarda çok sayıda Y-DNA haplogrubu tespit edildi.  Bu araştırma Batı Karpatlar ve Macaristan’da bulunan arkeolojik alanları içermektedir. Araştırma neticesinde, G2a, I2a, I1, E1b, F, C, J2 ve R1b gibi haplogruplar tespit edildi. Neolitik ve Tunç çağlarında Macaristan ve çevresindeki haplogruplar ve yaklaşık tarihleri aşağıdaki tabloda yer almaktadır.

Kültür Adı & Dönem	Antik DNA Örnekleri
Starcevo kültürü (MÖ 6200-5400)	G2a, G2a2b (2 tane), F* (3 tane), I2a1
Vinca kültürü (MÖ 6600-4500)	G2a
LBKT kültürü (MÖ 5600-4800)	G2a2b, I1
Sopot kültürü (MÖ 5200-3800)	I2, I2a1, E1b1b1a, J2, C
Lengyel kültürü (MÖ 5000-4300)	G2a(2 tane), F*(6 tane), I2, E1b1b1a, J2, C
Balaton-Lasinja kültürü (MÖ 4300-3800)	F*, C
Tunç Çağı kültürü (MÖ 3200-1000)	I2a2, R1b (2 tane)

 Starcevo Kültürü: 

MÖ. 6200-5400’e tarihlendirilen Neolitik dönemdir. Macaristan’ın bir kısmını da kapsayan bu kültür daha çok Sırbistan’ı içine almakta ve Balkanlara doğru genişlemektedir. Bu döneme ait 3 tane G2a, 3 tane F* ve 1 tane I2a antik Y-DNA örneği bulunmuştur.

Vinča Kültürü: 

Macaristan’ın güneyine sınır olan Vinca kültürü daha çok Sırbistan ve güneydoğuya doğru uzanan alanı kapsamaktadır. Bu kültür inanç biçimi ve yerleşim yeri yapısı bakımından çevre kültürlerden ayırt edilmektedir. MÖ 6600-4500’e tarihlendirilen bu kültürde G2a örneği bulunmuştur. 

LBKT Kültürü: 

Daha çok Tuna nehrinin kuzeyinde yer alan LBKT kültürü, Macaristan’ın batısında Transdanubia bölgesinde de görülür. MÖ 5600-4800’e tarihlendirilen LBKT kültürü, çanak çömlek yapımındaki dekoratif yöntemleriyle diğer kültürlerden ayırt edilmektedir. Bu kültüre ait G2a ve I1 haplogrupları tespit edilmiştir.

Sopot Kültürü 

Macaristan’ın Transdanubia bölgesinde görülen Sopot kültürü MÖ 5200-3800’e tarihlendirilmektedir. Daha çok G2 ve I2 haplogruplarının görüldüğü çevre kültürlerin aksine Sopot kültürü biraz daha karışık bir yapıya sahiptir. Nitekim G2 ve I2 haplogruplarına ilave olarak üç yeni haplogrup J2, C ve E1b1b1a da bu bölgede Sopot kültüründe görülmeye başlamaktadır. 2015’e kadar yapılan çalışmalar içerisinde en eski antik J2 örnekleri de Macaristan’da Sopot ve Lengyel kültürlerinde bu çalışma ile bulunmuştur.

Lengyel Kültürü 

Macaristan merkezli Lengyel kültürü, Slovakya, Avusturya ve Polonya’da görülmekte ve MÖ 5000-4300 yıllarına tarihlendirilmektedir. Bu kültüre özgü sit alanlarında bulunan antik Y-DNA örnekleri, ağırlıklı olarak G2a(2 tane) ve F*(6 tane) haplogruplarıdır. Bunlara ilave olarak, I2, E1b1b1a, J2 ve C haplogrupları da Lengyel kültüründe bulunmuştur. Tüm bu bulgular Lengyel kültürüne genetik çeşitlilik kazandırmaktadır.

Balaton-Lasinja Kültürü

MÖ 4300-3800’e tarihlendirilen Lasinja kültürü günümüz ülkeleri Macaristan, Hırvatistan, Sırbistan ve Avusturya topraklarında görülmektedir. Bu kültüre özgü sit alanlarında F* ve C haplogrupları bulunmuştur. Kullanılan mimari teknikler nedeniyle çevre kültürlerden ayırt edilmektedir.

Avrupa’da Mezolitik ve Neolitik Dönem Antik Y-DNA Örnekleri (Daha Önceki Çalışmalardan)

Daha önce yapılan çalışmalarda Mezolitik (Orta Taş Çağı) ve Neolitik (Yeni Taş Çağı) dönemine ait antik DNA örnekleri şu şekilde idi.

Haritadaki sit alanları: 1. La Brana, 2. Motala, 3. Loschbour, 4. Derenburg, 5. Apc-Berekalja, 6. Tiszaszőlős-Domaháza, 7. Kompolt-Kígyósér, 8. Avellaner cave, 9. Tisenjoch Pass, 10, Eulau, 11. Kromsdorf, 12. Pierre Fritte, 13. Treilles.

Kaynaklar: 

1. Szecsenyi-Nagy, Anna (2015) Molecular genetic investigation of the Neolithic population history in the western Carpathian Basin